İnfertilite nedir?
Bir yıl boyunca herhangi bir korunma yöntemi kullanmadan düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik olmamasına infertilite (kısırlık) denilir. Kadının yaşı 35 yaşına yakınsa 6 aylık bir süreden sonra doktora başvurmanız doğru olur. Yaş tedavi başarısını direk etkilemektedir. Bu yüzden doktora başvurmakta geç kalmayın.
İnfertilite nin sebepleri nedir?
Infertil çiftlerin %30 erkek, %30 kadın, %10 kadın ve erkek den kaynaklanan sağlık sorunu altta yatar. Çiftlerin %10 unda bir neden bulunamıyor.
Infertilite ye sıklıkla yol açan sağlık problemleri kadın tarafında yumurtlama bozuklukları, tüplerde yapışıklıklar, rahim ile ilgili hastalıklar ve hormonal bozukluklardır. Erkeklerde ise değişik nedenlere bağlı sperm sayısın veya kalitesinin düşük olması veya hiç sperm bulunmamasıdır.
Kadın da infertilite sebepleri:
İnfertil kadınların % 30-40 da yumurtalıklardan, % 30-40 da tüplerden kaynaklanır .% 10 unda rahim ile ilgilidir. Kalan kısım ise rahim ağzı, vajen, sistemik rahatsızlıklar, psikolojik bozukluklar dan oluşur. %10-15 civarında bir neden bulunamıyor
- Yumurtlama bozuklukları:
Bir kısmı genetik hastalıklara bağlıdır. Diğer kısmı sekonder faktörlere bağlıdır. Bunların arasında beyinde hormon yapımı ile ilgili hastalıklar (hipotalamik overiel yetersizliği, hipofizer overiel yetersizliği, hiperprolaktinemi) yer alır. Tiroid hastalıkları, ve diğer hormonel bozukluklar (Polikistik Over Sendromu gibi) da yumurta gelişimine engel olabilir.
- Tüplerde olan sorunlar:
Tüplerde yapışıklık veya tüp harektlerinde azalma kısırlığa yol açar. Geçirilmiş jinekolojik enfeksyonlar(Cinsel Yol ile Bulaşan Hastalıklar), Dış Gebelikler, ve ameliyatlar tüplerin fonksiyon bozukluklarına sebeptir.
- Rahim ile ilgili problemler:
Rahimde şekil bozuklukları (uterus bicornis, septum uteri ve benzerleri) spermin yumurtaya ulaşmasını ve bebeğin yerleşmesini önleyebilir. Rahimde Myom ve Yumurtalık Kistleri de büyüklüğüne ve yerine bağlı sorun yaratabilir.
- Sistemik rahatsızlıklar:
Şeker hastalığı, yüksek tansiyon, karaçiğer ve böbrek hastalıkları, kronik enfeksiyonlar (Tbc, viral hepatit) kısırlık nedeni olabilir. Uyuşturucu ve alkol kullanımı da infertilite yaratır.
Erkek de sebepler:
- Testilerde problem: Testisler de sperm yapımını azaltacak sık görülen faktörler şunlardır:
– İnmemiş testis öyküsü
– Geçirilmiş hastalıklar (testisleri etkiliyen en önemlisi kabakulaktır)
– Genetik hastalıklar (Klinefelter sendromu gibi)
– Zehirlenmeler (kemoterapi geçirilmiş ise)
- Sistemik rahatsızlıklar:
Kadında olduğu gibi erkeklerin de bir takım sistemik hastalıkları özelikle hormonal bozukluklar kısırlığa neden olabilir
- Anatomik sebepler:
Erkeğin idrar yollarında ve sperm üreten veya taşıyan organlarında daralma gibi şekil bozuklukları infertilite nin kaynağı olabilir.
İnfertilite nasıl araştırılır?
Tedaviye başlamadan önce, size uygun yöntemi bulmak için nedenleri araştırmak gereklidir.
- Ayrıntılı anamnez (öykü) araştırmanın ilk basamağıdır. Aile öykünüz, önceden geçirdiğiniz hastalıklar (bunlar ile ilgili raporlarınızı da mutlaka getirin), kullandığınız ilaçlar sorulacak soruların birkaç örneğidir.
- Sonra jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile rahim ve yumurtalıklar değerlendirilir.
- Bir sonraki aşama laboratuvar testleridir:
Sperm analizi (üç gün ilişkisiz bir dönem sonrası) erkek değerlendirmesinin öncelikli testidir: Sperm sayısı ve spermlerin hareketliliği ve şekli değerlendirilir. Sonuç normal ise erkeğin ileri tetkikleri ihtiyacı yok demektir.
Kadınından gebeliğe engelleyecek hastalıklar ve hormon seviyesini araştırmak için kan alınır. Öncelikli bakılması gerekenler TSH ve Prolaktin hormonlarıdır. Yumurtalıkların fonksiyonunu belirlemek için adetin 2. veya 3. günü FSH, E2;LH gibi hormonlar ve vaginal ultrason ile over reservi tahini yapılır. Hastanın tüğlenme gibi özel başka şikayetleri olması durumda testosteron gibi diğer bazı hormon testleri eklenebilir.
- HSG (ilaçlı rahim filmi): bu yöntemle az ağrılı bir şekilde rahimin içi ve tüplerin açıklığı kontrol edilebilir.Bu test adetin bitimden 2-3 gün sonra yapılır.
- Histeroskopi, Laparoskopi :HSG testinde bir anormalik saptanmışsa veya ultrasonda bir şüphe duyuluyorsa kesin tanı için göbek deliğinden(laparoskopi) veya vaginal yolla (Histeroskopi) mikrokamera incelemeleri yapılabilir. Bunda hem sorunun kaynağı direk göz ile teşhis edilir hemde yapışıklık, tüplerde tıkanıklık, doğuştan şekil bozukluğu, kist ve myomlar aynı seansta tedavi edilebilir. Aynı zamanda tedavisi mümkün olmayan bir problem saptanırsa hastanın vakit kaybetmesi önlenerek direk Tüp Bebeğe yönlendirilebilir.
İnfertilite nasıl tedavi edilebilir?
Bu testlerin bulgularını, kadının yaşını, çiftin başka hastalıklarını ve çeşitli diğer faktörleri de dikkate alarak size çocuk sahibi olmanın en uygun yöntemini önerebiliriz. Unutmamanız gerekir ki hiçbir doktorun siğirli değneyi yoktur. Bazı çiftler çok basit tedaviler ile gebe kalırken bazen bu yol çok uzun ve zorlu olabilir. Benim prensibim yan etkisi düşük ve hesaplı yöntemlerden tedaviye başlayarak sonuç alınamaz ise üst basamaklara çıkmaktır. Ancak 35 yaşa yakın anne adaylarında basamakların atlanarak çıkılması gerekebilir.
- Ovulasyon Indüksiyonu (yumurtlama tedavisi)
Ovulasyon Indüksiyonu ilaç tedavisi ile yumurtalıklarda yumurta gelişimini sağlamak veya artırmak anlamına gelir. Adetin 2. veya 3. gününde başlanan bu hormon içeren ilaçlar (hap veya iğne) yumurtaların büyümesini destekler. Ultrason ile folikül boyu ve sayısı takip edilir. Gerekirse belli bir gelişim safhasında yumurtayı çatlatıcı bir ilaç (HCG) verilir ve eşi ile ilişkiye girmesi önerilir.
- Ovulasyon Indüksiyonu +IUI (Aşılama):
Yukarıda tarif edildiği gibi yumurtaların gelişmesi sağlanır, sonrasında sperm yıkanıp en sağlıklıları seçilerek özel bir kateter ile vajinal yoldan anne adayının rahimine verilir. Böylece gebe kalma oranı ovulasyon indüksiyonuna göre artar. Ortalama başarı şansı %20 civarındadır. Bir üst basamağa geçmeden 2 veya 3 kez tekrarlanabilir. Bu uygulama ile rahim ağzındaki spermi öldüren olası maddeler bypass edilir, birden fazla yumurta geliştirilerek daha yüksek bir hormon seviyesi sağlanır. Ayrıca sperm yıkanark alerjik maddelerden uzaklaştırılır, konsantre bir şekilde rahime verilir.
- Tüp Bebek ve Mikroenjeksiyon(ICSI):
Tüp bebek yöntemi tarif edilen tedaviler arasında en gelişmişidir. Tüp bebek konusunda detaylı bilgi için tıklayınız. Tüp bebek uygulamasında yumurta toplama ve yerleştirme işlemi dışında tedavinin tümü kliniğimizde Bodrumda düzenlenmektedir.